Phát triển du lịch sinh thái, bền vững ở Vườn Quốc gia Cúc Phương

Vườn Quốc gia Cúc Phương là khu bảo tàng thiên nhiên, khu rừng đặc dụng nằm trên địa phận thuộc ba tỉnh Ninh Bình, Hòa Bình và Thanh Hóa.

Được thành lập ngày 7/7/1962 theo quyết định 72-TTg của Thủ tướng Chính phủ, Cúc Phương đã trở nên Vườn Quốc gia trước nhất và cũng là đơn vị bảo tàng tự nhiên trước hết của Việt Nam.

Nơi đây có hệ động thực vật phong phú, đa dạng, mang đặc trưng rừng mưa nhiệt đới; là nơi phát hiện và bảo tàng nhiều loài động thực vật có nguy cơ tuyệt diệt cao.

Đây là Vườn Quốc gia đầu tiên của Việt Nam thực hiện nhiều sản phẩm du lịch có trách nhiệm với môi trường, được quốc tế bình chọn là Điểm đến hàng đầu châu Á liên tục từ năm 2019-2022.

Nhiều sản phẩm du lịch tiềm năng

Với sự đa dạng về hệ động, thực vật cùng bề dày của công tác quản lý, bảo vệ, nghiên cứu, Vườn nhà nước Cúc Phương đã chú trọng phát triển du lịch sinh thái, đặc biệt là loại hình du lịch sinh thái gắn với công tác cứu hộ, bảo tàng tại Vườn. Để vận hành, khẩn hoang tốt hơn các loại hình du lịch, đại diện Vườn Quốc gia Cúc Phương cho biết vẫn còn nhiều việc phải hoàn thiện.

[Giải chạy Cúc Phương Jungle Paths thu hút 2.500 vận động viên]

Du lịch phối hợp với các hoạt động thể thao là một trong những sản phẩm được đánh giá có nhiều tiềm năng mà Vườn Quốc gia Cúc Phương hướng đến khai khẩn và phát triển.

Qua 2 năm tổ chức giải chạy “Cúc Phương Jungle Paths” đã góp phần quảng bá, giới thiệu vẻ đẹp, sức quyến rũ của tự nhiên, lịch sử, văn hóa, thực hành chiến lược bảo tàng và phát triển vững bền Vườn nhà nước trước nhất của Việt Nam.

Nhằm tuyên truyền về công tác bảo tàng thiên nhiên, Vườn nhà nước Cúc Phương đã tính các cự ly chạy hợp với vận động viên; bố trí khu vực chạy ở các cự ly khác nhau; trong đó, đẵn ở vùng đệm, phân khu phục hồi sinh thái, phân khu hành chính dịch vụ; chỉ bố trí khoảng 300 vận động viên chạy qua vùng lõi của Vườn.

Ngoài vận khích lệ Việt Nam, giải chạy vấn sự dự của hơn 100 vận khích lệ đến từ 26 nhà nước trên thế giới. Sau 2 mùa giải, công tác bảo tồn thiên nhiên cũng như bảo vệ các loài động vật hoang dã đã lan tỏa sâu rộng đến người dân trong nước và du khách quốc tế.

Vận động viên Vũ Tiến Việt Dũng, 39 tuổi đến từ Hà Nội, đoạt giải Nhì cự ly 100km tại giải chạy “Cúc Phương Jungle Paths 2023,” chia sẻ anh có 2 năm dự giải chạy vào năm 2022 và 2023. Năm nay, anh có hơn 16 tiếng chạy trải nghiệm các cung đường trong Vườn nhà nước Cúc Phương, qua nhiều làng bản, có sông, suối, nhiều đá tai mèo, không khí trong sạch, mang nét đặc trưng của Cúc Phương.

Bên cạnh đó, tour “Về nhà” (được Vườn nhà nước Cúc Phương tổ chức từ tháng 3/2021) đã khiến nhiều du khách, nhất là các “du khách nhí” rất thú vị khi được trải nghiệm và đồng hành cùng công tác tái thả động vật hoang dã sau cứu hộ. Tour du lịch gắn với việc lần trước hết một vườn Quốc gia cho phép du khách tham gia trải nghiệm và đồng hành cùng công tác này.

Ông Nguyễn Văn Chính (đứng ngoài cùng bên trái), Giám đốc Vườn nhà nước Cúc Phương, dẫn đoàn tham dự hoạt động thả động vật về rừng. (Ảnh: VQG Cúc Phương)

Theo đại diện Vườn nhà nước Cúc Phương, mục đích của tour “Về nhà” là lan tỏa ái tình và sống có bổn phận với tự nhiên hơn. Khi chứng kiến khoảnh khắc động vật được “hồi sinh” trở về “mái nhà” của tự nhiên, mỗi du khách như được đón nhận năng lượng từ rừng già bằng cảm nhận riêng của mình; đồng thời, xác định sứ mạng chuyển tải thông điệp đến gia đình, người thân về bổn phận từng lớp vì đích phát triển bền vững.

>>>Có thể bạn quan hoài:

Nâng cao ý thức, tình yêu tự nhiên trong thế hệ trẻ

Vườn nhà nước Cúc Phương có diện tích 22.408ha, là một trong những nơi có tính đa dạng sinh học cao của Việt Nam với nhiều loài động thực vật quý hiếm có tên trong Sách đỏ. Bên cạnh sự đa dạng của thảm thực vật, hệ động vật ở đây rất phong phú và độc đáo.

Vườn Quốc gia còn là bảo tồn thiên nhiên tuyệt, lưu giữ nhiều vết tích của sự sống từ thời tiền sử cho đến hiện tại. qua các giai đoạn phát triển, Cúc Phương đã dần hình thành, xây dựng và vận hành thành công mô hình quản lý, bảo vệ, nghiên cứu, khẩn hoang du lịch sinh thái nhằm giáo dục, nâng cao nhận thức bảo tàng tự nhiên.

Trên cơ sở tiềm năng về đa dạng sinh học, cảnh quan tự nhiên, Vườn Quốc gia đã tổ chức được “hệ sinh thái” du lịch với nhiều chương trình và sản phẩm có nghĩa vụ với môi trường như hành trình hồi sinh, tour “Về nhà” dành để coi sóc, cứu hộ các loài động vật hoang dại; trại hè “Lớn lên cùng đại ngàn” để giáo dục, nâng cao ý thức và tình tự nhiên tới các thế hệ học trò, sinh viên… Đặc biệt, tour du lịch trải nghiệm “Về nhà” được các chuyên gia đánh giá là Top 10 du lịch độc đáo tại Việt Nam.

Ông Nguyễn Văn Chính, Giám đốc Vườn nhà nước Cúc Phương chia sẻ Cúc Phương lấy trung tâm hướng đến là học sinh, sinh viên và các nhà nghiên cứu để phát triển định hướng du lịch sinh thái gắn với tuyên truyền thực hành việc bảo vệ rừng, bảo tàng đa dạng sinh vật học, góp phần sớm tự chủ tài chính và phát triển bền vững.

Anh Đỗ Đăng Khoa trò chuyện với Voọc chà vá chân nâu – loài Voọc được tôn vinh là “nữ hoàng” của các loài thú linh trưởng. (Ảnh: Minh Sơn/Vietnam+)

Vườn Quốc gia sẽ khẩn hoang sâu hơn những tour, tuyến mang đậm bổn phận với môi trường. Mỗi du khách đến đây đều được trải nghiệm, kể chuyện và truyền tải thông điệp về việc đồng hành cùng Vườn nhà nước Cúc Phương trong thế bảo tồn đa dạng sinh vật học ở Việt Nam.

Theo ông Gareth O’Hara, Giám đốc lữ khách Á Châu, hàng năm, đơn vị kết hợp với Vườn Quốc gia Cúc Phương đưa khoảng 1.000 học trò, sinh viên trong và ngoài nước tham quan, trải nghiệm tại khu vực động Người Xưa; cây cổ thụ, xem chim, thú đêm; chinh phục đỉnh cao Mây Bạc (là nóc nhà Cúc Phương); xuyên rừng ngủ bản; trải nghiệm tìm hiểu đời sống, văn hóa, kiến thức bản địa và các hoạt động giao lưu văn nghệ… Qua đó, du khách có những trải nghiệm độc đáo, song song lan tỏa được ý thức, trách nhiệm trong việc bảo tồn thiên nhiên.

Ông Phạm Duy Phong, Phó Giám đốc Sở Du lịch tỉnh Ninh Bình, cho biết những năm gần đây, tỉnh đã định hướng để phát triển thêm loại hình du lịch gắn với cứu hộ, bảo tàng thiên nhiên. Đây là một trong những xu thế trong ngày mai được cư dân thị thành cũng như cư dân ở một số địa phương hích, muốn tìm hiểu.

Thời gian tới, ngành du lịch tỉnh tiếp tụ hợp vào công tác truyền bá, xúc tiến đối với loại hình du lịch này để lôi cuốn du khách quan tâm và trải nghiệm. Theo đó, ngành sẽ đẩy mạnh, tận dụng tối đa các loại hình truyền bá trên mạng thông báo xã hội, Internet, hội nghị, hội thảo, ấn phẩm; tham gia các hội chợ du lịch quốc tế trong và ngoài nước để tiếp cận, chủ động đưa thông báo đến du khách cũng như các đối tác cung cấp dịch vụ du lịch nhằm phát triển loại hình du lịch này.

Phó Giám đốc Sở Du lịch tỉnh Ninh Bình nhận định đẩy mạnh phát triển du lịch sinh thái gắn với cứu hộ, bảo tồn cần có kế hoạch, chính sách bảo vệ rừng, tài nguyên tự nhiên. Việc xây dựng thêm nhiều sản phẩm mang tính trải nghiệm cho du khách là cần thiết nhưng lưu ý không làm tổn hại đến tự nhiên, hướng tới bảo vệ môi trường. Đó mới là cách làm du lịch sinh thái đúng, bền vững.

 

Vườn nhà nước Cúc Phương hiện có 2.234 loài thực vật, chiếm 17,27 % trong tổng số loài thực vật của Việt Nam. Bước vào rừng già nguyên thủy của Cúc Phương, con người cảm thấy sững sờ, nhỏ bé khi lọt vào thế giới hoang vu đậm màu xanh kỳ vĩ trường tồn. Hàng chục người ôm mới hết chu vi những cây đại thụ tuổi ngàn năm cao trọc trời từ 45m đến 75m, sống âm thầm trước bão táp nắng mưa mà trở lên đồ sộ.

Để đứng vững chúng phải có bộ rễ thật đồ sộ, phần chìm sâu dưới lòng đất, phần nổi dựng đứng như thành, chạy dài hàng chục mét. Như cây Đăng cổ thụ cao 45m, đường kính 5m; cây vù hương cao 45m, đường kính 2,5m; cây chò chỉ cao 70m, đường kính 1,5m với hệ thống bạnh vè cao chừng 10m chạy dài 20m tựa như bức tường thành; cây chò xanh ngàn năm cao 45m chu vi gốc 25m.

Chẳng thua kém thế giới thực vật, khu hệ động vật Cúc Phương cũng rất đa dạng và phong phú. Theo số liệu điều tra mới nhất Cúc Phương có 135 loài thú, 336 loài chim, 122 loài bò sát và lưỡng thê, 66 loài cá và gần 2000 loài sâu bọ. Trong các loài thú ở Cúc Phương, nhiều loài đã được xếp vào loại quý hiếm, như báo gấm, báo lửa, gấu ngựa, … và nhiều loài đặc hữu như sóc bụng đỏ, các loài linh trưởng như khỉ mặt đỏ, khỉ vàng, vượn.

Đặc biệt, ở Cúc Phương có một loài thú linh trưởng quý hiếm, không còn tồn tại ở bất cứ nơi nào khác trên thế giới ngoài Việt Nam, đó là loài Voọc mông trắng. Chính thành thử, loài voọc này đã được chọn làm tượng trưng của Vườn nhà nước Cúc Phương.

Thế giới côn trùng ở Cúc Phương cũng đa dạng muôn hình muôn vẻ. Trước những kẻ thù, các loài côn trùng nhỏ bé yếu đuối, chỉ có cách ẩn mình lẩn tránh. Có loài được tạo hóa cho phép tàng hình, như loài bọ lá thân hình giống như chiếc lá tươi khi chúng ẩn mình hòa vào cỏ cây thì khó có đôi mắt tinh tường nào biết được. Còn loài bọ que y chang cành cây nhỏ, ngẳng nghiu, điên, đây cũng thực thụ là những tuyệt bút của tạo hóa. Mùa bướm nở, rừng già như trẻ lại, tưng bừng lấp lánh ánh vàng, bướm nhiều thiếu gì đủ dạng, đủ màu phơi bày một bức tranh kỳ ảo. thành thử Cúc Phương được chọn là điểm đến của nhiều du khách trong kỳ nghỉ Hè./.